Agresywna optymalizacja podatkowa – dlaczego warto jej unikać?

Przepisy podatkowe powinny być proste i przejrzyste. Jak jest w rzeczywistości – wszyscy doskonale wiemy.

Dla zdecydowanej większości naszych klientów istotne jest nie tylko minimalizowanie obciążeń podatkowych i składkowych, ale przede wszystkim zarządzanie firmą i ryzykiem podatkowym w sposób efektywny i bezpieczny.

W Finerto wierzymy, że każda zaoszczędzona złotówka naszego klienta – ma znaczenie. Dlatego wspieramy naszych klientów w legalnej optymalizacji podatkowej – tak, aby płacili dokładnie tyle, ile trzeba i ani złotówki więcej!

W tym artykule przedstawiamy, czym różni się legalna optymalizacja podatkowa od agresywnej, gdzie przebiega granica ryzyka i dlaczego nie warto jej przekraczać – nawet jeśli coś „na pierwszy rzut oka” wydaje się być zgodne z przepisami.

Czym jest optymalizacja podatkowa? Czy optymalizacja podatkowa jest legalna?

Optymalizacja podatkowa to podejmowanie takich działań gospodarczych, które pozwalają – zgodnie z prawem – ograniczyć wysokość podatków, składek i innych obciążeń publicznoprawnych.

Przykłady legalnych metod optymalizacji podatkowej:

• wybór optymalnej formy opodatkowania,
• stosowanie zwolnień lub odliczeń podatkowych,
• prowadzenie działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE),
• korzystanie z ulg podatkowych (np. ulga IP Box, ulga B+R),
• zastosowanie w pełni legalnej struktury składającej się z kilku podmiotów (np. spółka z o.o. + fundacja rodzinna).

Ważne: optymalizacja podatkowa jest legalna. W granicach prawa stanowi element racjonalnego i strategicznego zarządzania firmą. Przedsiębiorca ma pełne prawo wybierać takie rozwiązania, które pozwalają mu płacić niższe daniny – o ile działania nie są sztuczne i nie służą wyłącznie zmniejszeniu podatku.

To właśnie granica między optymalizacją legalną a agresywną jest dziś kluczowa i decyduje o tym, czy organ podatkowy uzna Twoje działania za zgodne z prawem, czy też zastosuje wobec Ciebie klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR).

I tu właśnie wkraczamy my – Twoi doradcy podatkowi z Finerto. Jesteśmy po to, żebyś nie przekroczył tej cienkiej, często trudnej do wychwycenia granicy między legalną optymalizacją a działaniami, które mogą zostać zakwestionowane przez fiskusa. Pomożemy Ci w legalny sposób płacić jak najniższe podatki.

Agresywna optymalizacja podatkowa – kiedy Twoje działania mogą zostać zakwestionowane przez fiskusa?

Agresywna optymalizacja podatkowa to sytuacja, w której podatnik podejmuje czynności pozornie zgodne z przepisami prawa podatkowego, ale których głównym lub jedynym celem jest osiągnięcie korzyści podatkowej – w sposób sprzeczny z przedmiotem lub celem danej ustawy podatkowej. Chodzi np. o uniknięcie zapłaty PIT lub CIT.

Takie działania zazwyczaj nie mają realnego uzasadnienia gospodarczego – są sztuczne i formalne. Innymi słowy: na papierze wszystko wygląda poprawnie, ale w rzeczywistości chodzi wyłącznie o osiągnięcie korzyści podatkowej.

Unikanie a uchylanie się od opodatkowania – czym się różnią?

Unikanie opodatkowania oznacza działanie na granicy prawa – czyli wykorzystywanie luk prawnych, konstrukcji podatkowych lub sztucznych schematów, które formalnie są zgodne z przepisami, ale w praktyce służą wyłącznie osiągnięciu korzyści podatkowej. Takie działania mogą zostać zakwestionowane na podstawie klauzuli GAAR (art. 119a Ordynacji podatkowej). Szczegółowe skutki takich działań opisane są w dalszej części artykułu.

Uchylanie się od opodatkowania to świadome łamanie przepisów prawa – np. przez zatajenie dochodów, wystawianie pustych faktur, niewystawianie faktur, prowadzenie „podwójnej księgowości” lub nieujawnienie działalności gospodarczej. Działania tego rodzaju są przestępstwami skarbowymi (na podstawie Kodeksu karnego skarbowego) i mogą skutkować grzywną, a nawet karą pozbawienia wolności.

Klauzula GAAR i klauzule SAAR – czym są?

Klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) znajduje się w art. 119a Ordynacji podatkowej. Jej celem jest przeciwdziałanie sztucznym działaniom mającym na celu zmniejszenie obciążeń podatkowych.

Jeśli czynność podatnika:

• była dokonana głównie lub wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej,
• ta korzyść jest sprzeczna z celem ustawy podatkowej,
• a sposób działania jest sztuczny,

to organ podatkowy może zastosować GAAR i wyznaczyć zobowiązanie podatkowe na podstawie tzw. „czynności odpowiedniej” – czyli tej, którą podatnik powinien był przeprowadzić, działając zgodnie z celem ustawy.

Klauzule SAAR

Klauzule SAAR to klauzule szczególne. Dotyczą konkretnych czynności, na przykład:

• reorganizacji (łączenia, podziału, przekształceń spółek),
• finansowania hybrydowego,
• transakcji wewnątrzgrupowych.

SAAR wynikają m.in. z unijnych dyrektyw ATAD i ATAD-2, które mają na celu ograniczenie agresywnego planowania podatkowego w skali międzynarodowej. Przykładowo: SAAR mogą uniemożliwić zastosowanie zwolnienia z podatku u źródła, jeżeli odbiorca nie spełnia warunku rzeczywistego właściciela (beneficial owner).

Jak rozpoznać, czy Twoje działania to unikanie opodatkowania?

Zgodnie z art. 119a Ordynacji podatkowej, za unikanie opodatkowania uznaje się czynność, która spełnia łącznie wszystkie poniższe warunki:

1. Czynność została dokonana głównie lub wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej.
2. Uzyskana korzyść podatkowa jest sprzeczna z przedmiotem lub celem przepisu ustawy podatkowej.
3. Sposób działania był sztuczny – w rozumieniu art. 119c Ordynacji podatkowej, czyli np.:
   • odbiega od typowych działań gospodarczych,
   • nie ma rzeczywistego uzasadnienia ekonomicznego ani biznesowego,
   • nie przystaje do realiów gospodarczych, w jakich działa podatnik.

W praktyce oznacza to, że nawet jeśli dana czynność formalnie mieści się w granicach prawa, organ podatkowy może ją zakwestionować, jeśli uzna, że miała sztuczny charakter i służyła wyłącznie zmniejszeniu podatku.

Dlatego tak ważna jest wcześniejsza analiza planowanych działań – z pomocą doświadczonego doradcy podatkowego (kliknij tutaj i zarezerwuj spotkanie).

Konsekwencje agresywnej optymalizacji – co grozi za unikanie opodatkowania?

Agresywna optymalizacja podatkowa – prowadząca do unikania opodatkowania – polega często na działaniu zgodnym z literą prawa, ale sprzecznym z jego celem. W takich sytuacjach organy fiskalne mogą zastosować tzw. klauzulę GAAR, czyli klauzulę ogólną przeciwko unikaniu opodatkowania (art. 119a Ordynacji podatkowej). Postępowanie w tego typu sprawach prowadzi wyłącznie Szef KAS.

Czym skutkuje zastosowanie klauzuli GAAR?

Zastosowanie klauzuli GAAR oznacza, że organy podatkowe dokonują reklasyfikacji czynności podatnika. Innymi słowy: uznają, że działanie miało charakter sztuczny i służyło wyłącznie osiągnięciu korzyści podatkowej sprzecznej z celem przepisów podatkowych.

W takiej sytuacji organ podatkowy określa skutki podatkowe na podstawie tzw. czynności odpowiedniej – czyli takiej, którą podatnik powinien był wykonać, działając zgodnie z realiami gospodarczymi i celem ustawy.

Oznacza to, że wysokość zobowiązania podatkowego nie wynika z rzeczywiście wykonanej czynności, ale z tej, którą – zdaniem organu – podatnik powinien był przeprowadzić, gdyby nie próbował unikać opodatkowania.

Co z klauzulą SAAR?

Klauzule SAAR (czyli szczególne klauzule przeciwko unikaniu opodatkowania) działają nieco inaczej niż GAAR. Nie zmieniają treści czynności prawnej, ale pozbawiają ją określonych skutków podatkowych – czyli uniemożliwiają skorzystanie z preferencji.

Organ podatkowy nie uznaje jej za nieważną, ale odmawia skutków podatkowych, czyli pozbawia podatnika określonych preferencji.

Chodzi m.in. o:

• zwolnienia podatkowe,
• wyłączenia przychodów z opodatkowania,
• preferencyjne rozliczenie kosztów uzyskania przychodu.

Kluczowe jest to, że klauzule SAAR mogą być stosowane przez każdy organ podatkowy – w ramach zwykłego postępowania. Dla porównania: klauzula GAAR może być zastosowana tylko przez Szefa KAS, w trybie specjalnym.

Przykłady działań mogących zostać uznanych za unikanie opodatkowania

1. Wykorzystanie tzw. transakcji rajowych w celu sztucznego transferu dochodu – skutkującego zmniejszeniem podstawy opodatkowania w Polsce.
2. Wykorzystywanie przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w celu obniżenia podstawy opodatkowania w danym kraju przy wykorzystaniu tzw. “zakładu” (stosowanie korzystniejszego opodatkowania w państwie położenia zakładu).
3. Zakładanie kilku spółek w celu rozdzielenia przychodów wyłącznie w celu uniknięcia przekroczenia limitu 2 000 000 euro przychodu, skutkującego koniecznością opodatkowania stawką 19% CIT.
4. Sprzedaż nieruchomości do fundacji rodzinnej po upływie 5 lat od nabycia – więcej o tego typu transakcjach przeczytasz w naszym artykule (kliknij tutaj).
5. Wypłata dywidendy zaraz po wniesieniu udziałów do fundacji rodzinnej – więcej o tego typu transakcjach przeczytasz w naszym artykule (kliknij tutaj).
6. Sprzedaż majątku zaraz po wniesieniu do fundacji rodzinnej – więcej o tego typu transakcjach przeczytasz w naszym artykule (kliknij tutaj).
7. Sprzedaż udziałów zaraz po wniesieniu ich do fundacji rodzinnej.

Oczywiście każda stan faktyczny wymaga uwzględnienia indywidualnej sytuacji podatnika. Dlatego jeśli dokonywałeś lub zamierzasz dokonać podobnych czynności– w pierwszej kolejności umów się na konsultację i omów je z doradcą podatkowym, zanim narobisz sobie problemów (kliknij tutaj i umów spotkanie).

Czy można uchronić się przed zastosowaniem klauzuli GAAR? Czyli znaczenie opinii zabezpieczającej

Tak – można wystąpić o opinię zabezpieczającą..

Opinia zabezpieczająca to decyzja Szefa KAS potwierdzająca, że dana czynność nie podlega klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania. Wydawana jest na wniosek podatnika i chroni przed zakwestionowaniem transakcji przez organy podatkowe.

Jeśli okoliczności wskazują, że celem czynności było jedynie osiągnięcie korzyści podatkowej, a transakcja obejmowała angażowanie podmiotów pośredniczących, może dojść do uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej.

W takim przypadku skutki podatkowe są określane według czynności odpowiedniej, a nie tej faktycznie wykonanej.

Jak współpraca z Finerto może pomóc Ci uniknąć ryzyk związanych z optymalizacją podatkową?

1. Przeanalizujemy Twój stan faktyczny i wskażemy, jakie potencjalne ryzyka niesie planowane działanie.
2. Zweryfikujemy, czy Twoje działanie to nadal legalna optymalizacja podatkowa – czy działasz zgodnie z przepisami i celem ustawy podatkowej.
3. Zoptymalizujemy Twoje podatki przy użyciu w pełni legalnych metod optymalizacji.
4. W razie potrzeby – wystąpimy z wnioskiem o opinię zabezpieczającą w Twoim imieniu.
5. Będziemy Cię reprezentować w przypadku kontroli podatkowych.
6. Wyjaśnimy wszystkie wątpliwości oraz wskażemy optymalny dla Ciebie kierunek działania – byś działał strategicznie, optymalnie, legalnie i bezpiecznie.

Pamiętaj – nasze doradztwo nie polega na wykorzystywaniu luk prawnych. Działamy w sposób strategiczny, przemyślany i zgodny z przepisami.

Z nami Twoje obciążenia podatkowe nigdy nie będą wyższe niż to konieczne!

Nie czekaj! Skontaktuj się z nami już dziś i podejmuj decyzje, które ochronią Twój biznes przed niepotrzebnym ryzykiem (kliknij tutaj i zarezerwuj spotkanie).